Çanakkale, Türkiye’nin kuzeybatısında yer alır ve Avrupa ile Asya’yı birbirinden ayıran Çanakkale Boğazı’nın her iki tarafına yayılmıştır.
Toprak Özellikleri
Çanakkale, Balkan Yarımadası’ndaki Doğu Trakya bölgesine bir kıstakla bağlı olan Gelibolu Yarımadası ve Anadolu’nun batısında uzanan Biga Yarımadası üzerinde konumlanmış bir ildir.
Hem Avrupa’da hem de Asya’da toprakları bulunan Çanakkale, Edirne, Tekirdağ ve Balıkesir illeriyle sınırları paylaşır. İl sınırları içerisine; Ege Denizi’nde yer alan Türkiye’nin en büyük adası Gökçeada ile Bozcaada ve Tavşan Adaları da dahildir.
| İLÇELERİN YÜZÖLÇÜMÜ ve YÜKSEKLİK VERİLERİ | |||
| İlçe | Yüzölçümü (km2) | İl Yüzölçümüne Oranı (%) | Yükseklik (m) |
| MERKEZ | 928 | 10 | 2 |
| AYVACIK | 893 | 9 | 273 |
| BAYRAMİÇ | 1.284 | 13 | 95 |
| BİGA | 1.354 | 13,6 | 42 |
| BOZCAADA | 43 | 0,4 | 2 |
| ÇAN | 906 | 9 | 74 |
| ECEABAT | 465 | 5 | 5 |
| EZİNE | 654 | 5 | 25 |
| GELİBOLU | 820 | 8 | 24 |
| GÖKÇEADA | 287 | 3 | 54 |
| LAPSEKİ | 882 | 10 | 3 |
| YENİCE | 1.417 | 14 | 271 |
| 0 | 0 | 0 | |
| Toplam | 9.933 | 0 | 0 |
İl, doğu boylamlarının 25° 40′-27°30′ arasında ve kuzey enlemlerinin 39°27′-40°45′ arasında yer aldığı 9.933 Km2’lik bir alana sahiptir. İlin büyük bir kısmı Marmara Bölgesi’nin Güney Marmara alt bölümünde yer alırken, Edremit Körfezi’nde bulunan küçük bir parçası Ege Bölgesi’ne dahildir.
Anadolu Yarımadası’nın en batısındaki Baba Burnu ve Türkiye’nin en batısında yer alan Gökçeada’daki Avlaka Burnu il sınırları içinde bulunur. İlin toplam sahil şeridi uzunluğu 671 km’dir.
Dağlık Bölgeler
Çanakkale’nin arazisi, genellikle dağlar ve tepelerle kaplıdır ve bu alanlar vadilerle parçalandığı için engebeli bir görünüm sergiler. En yüksek noktası 1767 metre ile Kaz Dağı’dır. Gelibolu Yarımadası’ndaki Tekir Dağları’nın devamı olan Koru Dağı ise 726 metre yüksekliktedir. Diğer yüksek dağlar genellikle Kaz Dağı çevresinde bulunur. Biga bölgesinde kuzeydoğudan güneybatıya uzanan 500-1000 mt arasındaki daha düşük tepe dizilimleri dalgasal bir görünüm oluştururken, Gelibolu Yarımadası’nda boğazdan Saroz Körfezi’ne doğru aşamalı bir yükseliş gözlenir. Yaklaşık 400 metreye çıkan tepeler dik yamaçlarla Saroz Körfezi’ne iner.
Ova Alanları
Akarsuların ağızlarında ve geniş tabanlı vadilerde bulunan ovalar, Çanakkale’nin toprak yapısında oldukça az yer kaplar. Ezine, Bayramiç, Kumkale, Biga ve Karabiga ovaları ile Agonya (Yenice-Hamdibey-Kalkım), Umurbey ve Sarıçay ovaları Anadolu yakasında yer alır. Gelibolu Yarımadası’nda ise Kavak, Cumalı, Yalova, Kilye ve Piren ovaları bulunur.
Nehirler ve Göller
İlimizin sınırları içerisinde bulunan büyük ya da küçük tüm nehirlerin düzenli bir akışı yoktur. Nehirler, sonbahar yağmurları ve karın erimeye başladığı nisan ve mayıs aylarında yükselirken, diğer zamanlarda debi çok azalır.
Bu düzensizlik sebebiyle, ilimizin nehirlerinden ulaşım veya tarım amaçlı faydalanmak mümkün olmamaktadır.
Nehirlerin çoğu Kazdağı’ndan kaynaklanır. İlimizdeki en önemli nehirler arasında Tuzla Çayı, Menderes Çayı, Sarıçay , Kocabaş Çayı, Bayramiç Deresi, Bergaz Çayı ve Kavak Çayı bulunur.
İlin toprakları üzerinde büyük bir göl bulunmamaktadır. Mevcut olan göller ise Gelibolu Yarımadası’nda ve Gökçeada’da yazın kuruyan tuz gölleri’dir.
İklim Durumu
Çanakkale ili coğrafi konumundan dolayı geçiş iklimine sahiptir. Genellikle Akdeniz iklimi özellikleri görülse de, daha kuzeyde yer alması nedeniyle kış aylarındaki ortalama sıcaklık daha düşüktür. En düşük sıcaklık -4,2 °C ile Şubat ayında, en yüksek sıcaklık ise +35,8 ile Ağustos ayında ölçülmüştür. Yıllık ortalama sıcaklık 14.7, nem oranı ise %72.6 olarak kaydedilmiştir. İlimizi diğer illerden farklı kılan bir başka özellik ise büyük bir kısmının rüzgarlı geçmesidir.
Yıl boyunca hakim olan rüzgarlar genellikle kuzey yönlüdür. En yaygın rüzgarlar poyraz, yıldız, lodos ve kıble’dir. Yıllık ortalama yağış miktarı 662.8 m3 (Gökçeada) ile 854.9 m3 (Ayvacık) arasında değişirken, yaz aylarındaki yağış miktarı oldukça azdır. En çok yağış Aralık, Ocak ve Şubat aylarında görülür. Karla kaplı gün sayısı en fazla 8 gündür.
Bitki Dünyası
İlin genel alanının %55’i ormanlık bölge olarak öne çıkar. Geriye kalan kısmı ise tarım yapmaya uygun araziler, çayırlar ve meralardan oluşur. Makiler, defne, kocayemiş, mersin ve çalılıklar gibi Akdeniz ikliminin tipik bitkileri bu bölgede bulunabilir. Bu ormanlarda farklı türlerde ağaçlar bir arada yer alır; bunların arasında kızılçam, karaçam, köknar, meşe ve kayın en yaygın olanlarıdır. Koru şeklindeki ormanlar genellikle Kazdağı civarında görülür. İç bölgelerde ise bozkır benzeri alanlar, zayıf ot örtüsü ve tahıl yetiştiriciliği için uygun topraklarla karşılaşılır. Su kenarlarındaysa her dönem yeşil kalan çayırlar bulunur.
Çevre Durumu
Doğal yaşamın giderek azaldığı bu dönemde, ülkemizin nüfusunun %25’ini ve sanayisinin yarıdan fazlasını barındıran Marmara Bölgesi’nde, ÇANAKKALE hala sağlam bir yaşam alanı olarak direnmektedir.
Çanakkale Boğazı dünyanın önemli su yolalarından biridir ve 671 km uzunluğundaki sahil şeridi ile ilimizin doğal çevresinin en belirgin zenginliklerinden biridir.
Çanakkale’de kentleşme ve sanayileşme süreçleri diğer bölgelere göre daha hafif yaşandığı için, genelde ülkemizde görülen çevre sorunları bu ilimizde pek yaşanmamaktadır. Mevcut sanayi yapılarında sıvı ve gaz atıkların yönetimi için gerekli tedbirler alınmakta, yerleşim alanlarından kaynaklanan sıvı ve katı atıkların en az zararla bertaraf edilmesi için çalışmalar yürütülmektedir. Planlanan yatırımların çevreye verebileceği olası zararlar önceden tespit edilerek gerekli önlemler alınmaktadır. Sanayide kullanılan doğal gazın önümüzdeki yıllarda ısınma amaçlı kullanılması da planlar arasındadır.
